Met verbazing heb ik de kritiek van de onderwijsinspectie op nieuwe onderwijsconcepten gelezen. Want wat zou het toch mooi zijn als we als onderwijssector, waar ook de inspectie toebehoort, zelf eens wat trotser zouden zijn op op de initiatieven die worden ondernomen om het onderwijs te verbeteren en de resultaten die worden behaald. Een positieve boodschap is belangrijk voor een sector die onder druk staat en waar het tekort aan leerkrachten, docenten en schoolleiders alleen maar toeneemt. Het onderwijs is volop in beweging en op heel veel scholen wordt er van alles aangedaan om de motivatie van leerlingen te vergroten en de kwaliteit en de resultaten te verbeteren. Door de docenten en schoolleiders wordt hier dagelijks met veel inzet en enthousiasme aan gewerkt. Veel gaat goed maar natuurlijk kan er nog genoeg worden verbeterd.

Het werken aan onderwijsinnovatie op basis van onderzoek is daarbij ook belangrijk. Maar het helpt niet als alle nieuwe onderwijsconcepten over één kam worden geschoren en worden weggezet als onnuttig of onbruikbaar omdat ze niet wetenschappelijk onderbouwd zouden zijn en niet zouden leiden tot betere resultaten. Integendeel, onderwijsinnovatie leidt, zo is mijn ervaring, bij een deel wel degelijk tot betere resultaten, zowel cijfermatig als met betrekking tot competenties die nodig zijn voor het vervolgonderwijs (zodat daar minder uitval is en er minder switchers zijn). Zelfkritiek is altijd goed maar dan wel graag met nuance. Dit keer was het de inspectie die kritiek had op maar vorig jaar was het de VO- raad die kritiek had op het traject excellente scholen van de inspectie. Dit alles draagt naar mijn mening niet bij aan versterking en aantrekkelijkheid van het onderwijs als sector om in te werken. En een bijkomend negatief effect is dat een categorie medewerkers die niet openstaat voor vernieuwing en alles bij het oude wil houden, bevestigd wordt in zijn/haar beeld dat elke vernieuwing toch tot niets leidt.

Gezien het motivatieprobleem bij (een aanzienlijk deel van) Nederlandse leerlingen dat uit verschillende nationale en internationale onderzoeken naar voren komt, lijkt passiviteit mij geen optie. Nederlands hersenonderzoek naar het puberbrein toont aan dat contextrijk onderwijs, waarbij leerlingen zelf keuzes kunnen maken, kan bijdragen aan meer motivatie bij leerlingen. Kortom: onderwijsinnovatie is en blijft belangrijk. En dat geldt ook voor het leren van en met elkaar binnen de sector. Mijn oproep aan alle partijen die bij het onderwijs betrokken zijn (VO- raad, Inspectie, OCW en bonden): trek gezamenlijk op waar het gaat om richting, ruimte en ruggensteun (ten aanzien van alle betrokkenen bij ons onderwijs) en wees zorgvuldig in je communicatie naar buiten!